Seviye Kontrol Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Seviye Kontrol Nedir?

Seviye kontrol, tank, depo veya herhangi bir sıvı ya da katı madde içeren haznelerdeki seviye durumunu ölçmek, izlemek ve gerektiğinde müdahale etmek amacıyla kullanılan otomasyon sistemidir. Bu sistemler sayesinde endüstriyel süreçlerde taşma, eksilme, ya da durma gibi riskler önlenir.

Seviye kontrol sistemleri genellikle elektronik sensörler, mekanik şamandıralar, ultrasonik ölçüm cihazları ve basınç sensörleri gibi çeşitli teknolojilere dayanır.

🔍 Seviye Kontrol Cihazlarının Kullanım Alanları

Seviye kontrol sistemleri birçok sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır:

• 🏭 Kimya ve petrokimya sanayi

• 🚰 Su arıtma tesisleri ve belediye altyapıları

• 🛢 Yakıt ve akaryakıt tankları

• 🧴 Gıda ve içecek üretim tesisleri

• 🧪 Laboratuvar ve proses kontrol sistemleri

• 🧯 Yangın söndürme sistemlerinin sıvı tankları

⚙️ Seviye Kontrol Sistemlerinin Çalışma Prensibi

Seviye kontrol sistemleri, sıvının bulunduğu haznede belirli bir seviyeye ulaşıldığında elektriksel bir sinyal üretir. Bu sinyal genellikle:

• Bir pompayı çalıştırmak veya durdurmak

• Bir vana açma/kapama işlemini gerçekleştirmek

• Bir alarm sistemini devreye sokmak
  gibi işlemleri tetikler.

Seviye tespitinde en sık kullanılan yöntemler:

✅ Seviye Kontrol Sistemlerinin Avantajları

1. Taşma veya eksilme riskini önler

2. Üretim süreçlerini otomatikleştirir

3. Enerji ve kaynak tasarrufu sağlar

4. İş güvenliğini artırır

5. Bakım maliyetlerini azaltır

🛠️ Doğru Seviye Kontrol Cihazı Nasıl Seçilir?

Seçim yaparken aşağıdaki kriterlere dikkat edilmelidir:

• Sıvının türü (asit, yağ, su vb.)

• Hazne boyutu ve yüksekliği

• Çalışma sıcaklığı ve basıncı

• Hijyen gereklilikleri

• Montaj şekli (yan duvar, üstten, alttan)

Profesyonel ihtiyaçlar için genellikle endüstriyel seviye şalterleri veya otomatik PLC bağlantılı sensörler tercih edilir.

💰 Seviye Kontrol Cihazlarının Fiyatları

Seviye kontrol cihazlarının fiyatları; marka, teknoloji, ölçüm aralığı ve malzeme kalitesine göre değişmektedir. Türkiye pazarında fiyatlar genellikle:

• Basit şamandıra sistemleri: 300 – 800 TL

• Ultrasonik sensörler: 1.500 – 5.000 TL

• Radar tip seviye ölçerler: 5.000 TL ve üzeri

Daha uzun ömürlü ve hassas sistemler, ilk yatırım maliyetini kısa sürede amorti eder.

Seviye Kontrolde Kullanılan İleri Akış Ölçüm Teknolojileri

Endüstriyel seviye kontrol uygulamalarında sadece seviye sensörleri yeterli olmayabilir. Özellikle hassas ölçüm ve proses optimizasyonu gereken durumlarda, akış ölçer (debimetre) sistemleri kullanılır. Bunlar hem seviye hem de debi (akış hızı veya kütle) bilgisini aynı anda verebilir.

İşte bu alanda en çok tercih edilen iki teknoloji:

Sıvı Seviye Göstergelerinin Türleri ve Çalışma Şekilleri

Sıvı seviye göstergeleri, tank, kazan, silo veya boru sistemlerinde sıvı seviyesini doğrudan veya dolaylı olarak izlemeye yarayan cihazlardır. Uygulama alanına, sıvı türüne, ortam koşullarına ve hassasiyet gereksinimlerine göre farklı türleri vardır.

Aşağıda en yaygın kullanılan sıvı seviye göstergesi türleri ve çalışma prensipleri verilmiştir:

1. 🧲 Manyetik Seviye Göstergesi (Manyetik Şamandıralı)

Çalışma Prensibi:
Şamandıra, sıvı seviyesiyle birlikte yukarı-aşağı hareket eder. Şamandıraya entegre edilmiş mıknatıs, dış boru üzerindeki gösterge veya sensörü etkiler.

Avantajları:

• Basit ve sağlam yapı

• Patlamaya dayanıklı alanlarda kullanılabilir

• Elektrik gerektirmeyen modeller mevcuttur

Kullanım Alanları:
Kimyasal tanklar, buhar kazanları, sıvı yakıt tankları

2. 📡 Ultrasonik Seviye Göstergesi

Çalışma Prensibi:
Cihaz, sıvının yüzeyine doğru ses dalgası gönderir ve yankı süresine göre mesafeyi ölçer.

Avantajları:

• Temassız ölçüm

• Kirlenme veya temas problemi yok

• Hareketli parça içermez

Kullanım Alanları:
Atık su arıtma, gıda üretimi, kimyasal proses tankları

3. 🛰 Radar (Mikrodalga) Seviye Göstergesi

Çalışma Prensibi:
Radar dalgaları gönderilir ve sıvı yüzeyinden yansıyan dalgaların süresi ölçülerek seviye tespit edilir.

Avantajları:

• Buhar, basınç, sıcaklık gibi zorlu koşullardan etkilenmez

• Yüksek hassasiyet

• Temassız ve hijyenik uygulamalar için uygundur

Kullanım Alanları:
Petrol, kimya, ilaç ve gıda endüstrisi

4. 🧪 Kapasitif Seviye Göstergesi

Çalışma Prensibi:
İletkenlik farkına göre kapasitans değeri değişir. Bu değişim sıvı seviyesini belirlemek için kullanılır.

Avantajları:

• Katı ve sıvı ortamlar için uygundur

• Küçük tanklar ve borular için idealdir

• Kompakt yapı

Kullanım Alanları:
Yapıştırıcı, boya, reçine tankları ve viskoz sıvılar

5. 📏 Şamandıralı (Mekanik) Seviye Göstergesi

Çalışma Prensibi:
Yüzen bir şamandıra mekanik bir kol ya da ip yardımıyla göstergeye bağlıdır. Seviye yükseldikçe gösterge hareket eder.

Avantajları:

• Elektriksiz çalışır

• Basit kurulum

• Ekonomik çözüm

Kullanım Alanları:
Depo tankları, tarım sulama sistemleri, küçük kaplar

6. 🧰 Diferansiyel Basınç Temelli Seviye Göstergesi

Çalışma Prensibi:
Tankın alt ve üst noktaları arasındaki basınç farkı ölçülerek sıvı seviyesi hesaplanır.

Avantajları:

• Basınçlı tanklarda kullanılabilir

• Sürekli seviye ölçümü sağlar

• Otomasyon sistemleriyle entegre edilebilir

Kullanım Alanları:
Endüstriyel proses tankları, kazanlar, viskoz akışkanlar

🔹 Elektromanyetik Debimetre (Magnetic Flowmeter)

Elektromanyetik debimetre, iletken sıvıların borulardaki akış hızını ölçmek için kullanılır. Faraday Yasası’na göre çalışır: sıvı bir manyetik alan içinden geçtiğinde bir elektriksel voltaj indüklenir ve bu voltaj sıvının hızına orantılıdır.

Özellikleri:

• 🔌 Temassız ve hareketli parçasız sistem

• 💧 Yalnızca iletken sıvılar için uygundur (örneğin su, atık su, kimyasallar)

• 📏 Yüksek doğruluk ve kararlılık sağlar

• ⚙️ Bakım ihtiyacı minimumdur

Seviye kontrol için avantajı:

Tank veya prosesteki akış hızını doğru biçimde ölçerek, sıvı seviyesi hakkında dolaylı ama çok hassas bilgi sağlar. Özellikle sürekli dolum/boşaltım yapılan sistemlerde idealdir.

🔹 Kütle Debimetresi (Coriolis Debimetre)

Koriolis kütle debimetresi, bir sıvı veya gazın kütlesel akış hızını doğrudan ölçer. Bu cihazlar sıvının borudan geçerken oluşturduğu Coriolis kuvvetini ölçerler.

Özellikleri:

• ⚖️ Doğrudan kütle ölçümü (volume değil)

• 🔬 Çok yüksek hassasiyet – genellikle ±0.1%

• 🔄 Yoğunluk ve sıcaklık ölçümü ile entegre çalışabilir

• 🧪 Viskoz ve çok yoğun akışkanlarda dahi çalışabilir

 için avantajı:

Kütle debisi ile beraber yoğunluk ve sıcaklık ölçümü sağlayarak, sadece seviye değil; ürün kalitesi ve proses dengesi hakkında da bilgi verir. Özellikle yüksek hassasiyet gereken kimyasal ve farmasötik proseslerde tercih edilir.

🧩 Seviye + Debi = Tam Proses Kontrolü

Modern otomasyon sistemlerinde seviye sensörü ile birlikte debimetre kullanmak, prosesin tam kontrolünü sağlar. Örneğin:

• Dolum sırasında seviye artışı + debi izleme → taşma riski sıfıra iner

• Boşaltma sırasında seviye azalışı + akış ölçümü → pompa kontrolü optimize edilir

• Sürekli üretim hatlarında yoğunluk ölçümüyle kalite standardı sağlanır

✅ Özet Tablo: Elektromanyetik vs. Coriolis Debimetre